SIDN Jaarverslag 2013

2013: een keerpunt?

Het meest ingrijpende internetnieuws van 2013 begon in een hotelkamer in Hong Kong. Van daaruit lekte Edward Snowden, ex-medewerker van de NSA, tienduizenden documenten over de Amerikaanse afluisterpraktijken en spionageprogramma’s. NSA-programma’s als PRISM en Bullrun waren wekenlang voorpaginanieuws. Snowden werd genomineerd voor de Nobelprijs voor de Vrede, was ‘Guardian Person of the Year‘ en kreeg de Internationale Klokkenluidersprijs. Zijn vlucht voor de Amerikaanse autoriteiten beheerste het nieuws en eindigde in Moskou.
De gevolgen van Edward Snowden’s onthullingen waren groot. Amerikaanse bedrijven liepen miljarden aan inkomsten mis omdat beledigde landen grote deals terugtrokken en het vertrouwen in (Amerikaanse) clouddiensten daalde tot onder het nulpunt. Diplomaten draaiden overuren om de imagoschade te beperken en burgerrechtenbewegingen spanden rechtszaken aan tegen de NSA. Verschillende landen voerden hun investeringen in ‘cyber defense’ op, wat leidde tot minder online vrijheid voor hun burgers.

Een ronduit positief gevolg van Snowden's onthullingen is de toegenomen aandacht voor privacy op internet. Anonieme alternatieven voor Google, zoals DuckDuckGo, wonnen terrein. Internetgiganten Yahoo, Google en Facebook kondigden nieuwe encryptietechnieken aan. In de nieuwe European Data Protection Regulation wordt het verzamelen van metadata verboden. En de Internet Engineering Task Force is bezig met het verbeteren van de encryptiestandaarden.

Percentage van de bevolking
dat internet gebruikt

Keerpunt in internetgovernance

De onthullingen van Edward Snowden zorgden niet alleen voor meer aandacht voor de manier waarop we omgaan met privacy op het internet, maar misschien zelfs voor een verandering in de governance en structuur van het internet. In een felle reactie op de gebeurtenissen, riep de Braziliaanse president Dilma Rousseff tijdens een zitting van de General Assembly van de Verenigde Naties op tot betere bescherming van internetgebruikers. Ook wilde zij het bestaande internetgovernance-model en het unilaterale toezicht van de VS op ICANN vervangen door een multilateraal model via de VN. Brazilië dreigde zelfs deels te breken met het wereldwijde web en een eigen, encrypted e-mailsysteem te ontwikkelen. Nu lag het bestaande multistakeholder-model al langer onder vuur. Door de onthullingen over de NSA won die kritiek sterk aan kracht, terwijl de positie van de VS, de grootste beschermer van het bestaande model, verzwakt was.

Het open model, met beperkte invloed van overheden en zonder centrale regulering, dat de drijvende kracht is geweest achter het succes van het internet, kwam in gevaar. En daarmee ook de toekomst van het internet. Het Montevideo Statement on the Future of Internet Cooperation van de zogenaamde I-star organisaties (ICANN, ISOC, IETF, IAB, de RIR’s, W3C) riep daarom op tot evolutie van het bestaande multistakeholder internetgovernance-model. Toen de gemoederen enigszins bedaard waren, kondigde Brazilië aan in april 2014 de ’Global Multistakeholder Meeting on the Future of Internetgovernance’ te organiseren, met als doel die evolutie vorm te geven. Het is niet onwaarschijnlijk dat hiermee bewegingen in gang zijn gezet die uiteindelijk leiden tot een nieuw, hopelijk nog beter, mondiaal model van internetgovernance.

Keerpunt in cybersecurity

De NSA-affaire overschaduwde de schok die een aantal omvangrijke hacks teweegbrachten. De US Federal Reserve, Facebook, Apple en Twitter waren enkele van de bedrijven die getroffen werden. In december werden de gegevens van 70 miljoen klanten van Target ontvreemd. Ook DDoS-aanvallen namen toe in frequentie en impact. Steeds vaker zijn het criminelen die zo’n aanval opzetten, veelal gebruikmakend van botnets. In ons land waren onder andere de Douane, de Belastingdienst, de NS en verschillende Nederlandse banken doelwit. Door de aanval op Spamhaus, met een bandbreedte van maar liefst 300 Gb/s de grootste in de geschiedenis, functioneerden zelfs grote delen van het internet korte tijd trager.
Mede naar aanleiding van deze incidenten kende 2013 veel initiatieven om het internet veiliger te maken. De Radboud Universiteit startte een opleiding cybersecurity en Europa kwam met een nieuwe cybersecurity-strategie. SIDN introduceerde als eerste registry ter wereld een lokale anycastservice. Hiermee wapenen we .nl beter tegen DDoS-aanvallen. Daarnaast ontwikkelden we in samenwerking met de partners van de Abuse Information Exchange de AbuseHub, een systeem dat het mogelijk maakt om informatie over botnetbesmettingen snel te delen.

Keerpunt voor het DNS

Bijna geruisloos ging de, volgens ICANN, misschien wel grootste verandering in de geschiedenis van het internet van start in 2013. In november werden vier nieuwe generieke topleveldomeinen (gTLD’s) door ICANN toegevoegd aan de internetroot, waarmee de langverwachte uitrol van honderden nieuwe internet extensies eindelijk begon. De eerste vier nieuwe gTLD’s waren allemaal in niet-Latijnse tekens: Arabisch, Cyrillisch en Chinees. In de laatste maand van het jaar volgden nog tientallen andere TLD’s. In totaal kunnen er de komende jaren meer dan 1.300 nieuwe gTLD’s actief worden.

Keerpunt voor streaming video en social media

2013 was een keerpunt voor streaming video. Netflix brak wereldwijd door en kende ook in Nederland een flitsende start. De serie House of Cards, speciaal voor Netflix ontwikkeld, was de eerste serie die alleen op het web te zien is die een Emmy won.
2013 was ook het jaar waarin Hyves definitief zwichtte voor de concurrentie van voornamelijk Facebook. Tegelijk kwamen er veel nieuwe social media op, zoals Vine, waarmee gebruikers filmpjes van maximaal 6 seconden kunnen delen. De nieuwe dienst Snapchat, waarbij berichten slechts tijdelijk zichtbaar zijn, groeide sterk, net als de nieuwe dating-app Tinder. Instagram en LinkedIn introduceerden nieuwe advertentiemogelijkheden. Selfie was het Nederlandse Woord van het Jaar.

Keerpunt voor de economie

2013 leek voorlopig het laatste jaar van een van de diepste economische crises die we hebben meegemaakt. Toch ging het internetbedrijven veelal voor de wind. Meer internetbedrijven dan ooit maakten een beursgang. De meest opmerkelijke was Twitter, dat maar liefst 1,6 miljard euro ophaalde met zijn aandelenuitgifte. E-commerce groeide opnieuw. Alleen al in West-Europa werd 174 miljard euro omgezet. Een steeds groter percentage van de online aankopen wordt gedaan via mobiel. Het groeiende belang van mobiel zorgde wel voor de grootste daling van pc-verkopen ooit. En ook op monetair gebied waren we misschien wel getuige van een doorbraak. De Amerikaanse senaat bombardeerde de online munt Bitcoin tot wettig betaalmiddel en prompt steeg de koers naar 900 dollar.

Keerpunt voor het internet of things

2013 was het jaar waarin het internet of things, een ontwikkeling die al jaren werd voorspeld door futurologen en trendwatchers, concrete vormen aan begon te nemen. De Google Glass werd getest in de gezondheidszorg. Samsung bracht een smartwatch op de markt, een horloge waarmee je onder meer kunt bellen en internetten. Smart appliances werden gemeengoed. Zo is het niet meer vreemd dat je wasmachine je een berichtje stuurt als hij klaar is met zijn wasprogramma of dat je een robotstofzuiger met je mobiele telefoon op afstand kunt bedienen.

Ook de 3D-printer brak door. Popster Will.I.Am maakte bekend 3D-printers in te willen zetten bij zijn concerten. Een Amerikaanse activist veroorzaakte ophef door een ‘wiki weapon’ te ontwikkelen, een pistool dat je thuis kunt printen. En in Amsterdam wil men met Nederlands grootste 3D-printer een compleet huis printen.

Keerpunt 2013

In de canon van het internet zijn een aantal jaren die eruit springen. Zoals 1969, het jaar dat ARPAnet, de voorloper van het internet, startte. Zoals 1974, het jaar dat het TCP/IP-protocol werd ontwikkeld, of 1990, het geboortejaar van het world wide web. Het afgelopen jaar zou weleens even belangrijk kunnen zijn. Of het nu gaat om privacy, internetgovernance, cybersecurity of over nieuwe toepassingen: de gebeurtenissen in 2013 veranderen het internet waarschijnlijk voorgoed. De eerste van vele nieuwe gTLD’s werden actief. We zagen een internet dat zich steeds minder beperkt tot computerschermen maar in verbinding staat met elk denkbaar apparaat. En er kwamen nieuwe online producten en diensten op die de wereld kunnen veranderen óf geruisloos weer kunnen verdwijnen.

Ook het komende jaar blijft SIDN de ontwikkelingen op de voet volgen. We blijven ons inspannen voor een internet dat open en toegankelijk is voor alle ruim zeven miljard mensen op aarde. En waar gebruikers zich met recht veilig voelen. Onze rol is niet altijd voor iedereen zichtbaar, maar soms van doorslaggevend belang. Wat de toekomst ook mag brengen, wij kunnen zeggen: wij waren erbij.

Roelof Meijer,
Algemeen directeur

Inleiding